در سال‌های اخیر، آزادی در انتخاب شریک جنسی و نوع رابطه‌ها بیشتر دیده می‌شود. این تغییر فرهنگی حتی در ایران هم اثر خودش را گذاشته و روی احساس تعلق، رضایت از رابطه و خوشحالی افراد تاثیرگذار بوده. اما پرسش اصلی این است: آیا داشتن تعداد بیشتری شریک جنسی باعث خوشحالی بیشتر می‌شود یا ممکن است عواقبی هم داشته باشد؟
وقتی درباره روابط کوتاه‌مدت و گاه‌به‌گاه (one night stand) صحبت می‌کنیم، کیفیت تجربه خیلی مهم است. مثلا اگر رابطه جنسی با فرد ناشناس انجام شود، قبل از رابطه الکل مصرف شود، از وسایل پیشگیری استفاده نشود و یا رضایت واقعی بین طرفین وجود نداشته باشد، احتمال پشیمانی بعد از رابطه بیشتر می‌شود. معمولاً زنانی که این نوع روابط را قبول ندارند، بیشتر احساس پشیمانی می‌کنند.
یکی از مسائل مهم فرهنگی، معیار دوگانه جنسی است. یعنی اگر زن و مرد هر دو یک رفتار مشابه داشته باشند، دیدگاه متفاوتی در جامعه در مورد آن رفتار وجود دارد. مردان اغلب آزادانه عمل می‌کنند و مورد تایید جامعه هستند، اما زنان ممکن است به خاطر همان رفتار مورد قضاوت یا تحقیر قرار بگیرند. این تضاد باعث می‌شود زنان تحت فشار قرار بگیرند و تصمیم‌هایی بگیرند که با خواست واقعی‌شان همخوانی نداشته باشد و بعداً پشیمان شوند. در ایران، این تضاد خیلی واضح است: مردان برای روابط متعدد تشویق می‌شوند، اما زنان به تک‌همسری و کنترل رفتار جنسی خود ترغیب می‌شوند. این باعث می‌شود زنان در مواجهه با انتخاب‌های شخصی خود، هم اشتیاق تجربه کردن داشته باشند و هم ترس از قضاوت جامعه.
از نظر زیستی، زنان و مردان در واکنش به رابطه جنسی تفاوت دارند. هورمون اکسی‌توسین، که به آن «هورمون عشق» هم می‌گویند، در زنان بعد از رابطه جنسی ترشح می‌شود و باعث ایجاد احساس نزدیکی و پیوند عاطفی نسبت به شریک جنسی می‌شود. حتی یک رابطه کوتاه‌مدت یا یک‌شبه می‌تواند در برخی زنان این حس را ایجاد کند که نسبت به طرف مقابل احساس وابستگی یا گرایش عاطفی پیدا کرده‌اند، هرچند ممکن است رابطه عاطفی یا طولانی شکل نگرفته باشد. در مردان، این هورمون معمولاً زمانی ترشح می‌شود که دلبستگی واقعی یا علاقه عمیق وجود داشته باشد. به همین دلیل، مردان بعد از یک رابطه یک‌شبه معمولاً کمتر تحت تأثیر پیوند عاطفی قرار می‌گیرند، مگر اینکه قبلاً احساس نزدیکی ایجاد شده باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که اگر زنان روابط کوتاه‌مدت و متعدد داشته باشند، ممکن است توانایی ایجاد پیوند عاطفی پایدار با یک شریک مشخص در آینده کمی سخت‌تر شود، چون ترشح اکسی‌توسین بارها و در شرایط متفاوت اتفاق افتاده و مغز در تنظیم این احساس دچار تغییر می‌شود. اما این موضوع هنوز کامل مشخص نیست و عوامل فرهنگی، شخصیتی و اجتماعی نقش بسیار مهمی دارند. برای مثال، در فرهنگ ایران ( به خصوص نسل ۵۰ تا اوایل ۷۰ خورشیدی)، بسیاری از زنان یاد گرفته‌اند که قبل از ازدواج روابط محدود داشته باشند تا با نگاه قضاوت‌گر جامعه‌به‌رو نشوند. بنابراین اگر یک زن در چنین محیطی یک رابطه کوتاه‌مدت داشته باشد، علاوه بر اثرات بیولوژیک، ممکن است تحت تأثیر احساس گناه، نگرانی یا ترس از قضاوت جامعه قرار گیرد. این فشار فرهنگی می‌تواند تجربه نزدیکی موقت یا وابستگی عاطفی را تشدید کند و باعث شود فرد بیشتر درگیر عواطف خود شود. به زبان ساده، رابطه یک‌شبه می‌تواند نوعی انتقال احساس و نزدیکی موقت ایجاد کند،اما این بدان معنا نیست که عشق واقعی یا تعهد بلندمدت شکل گرفته باشد. شدت و کیفیت این احساسات به شخصیت، باورها و محیط فرهنگی هر فرد بستگی دارد و تجربه هر کس متفاوت است.
براساس پژوهش‌های ایرانی، افرادی که پیش از ازدواج رابطه جنسی نداشته‌اند و با رضایت خانواده ازدواج کرده‌اند، معمولاً رضایت بیشتری در زندگی مشترک خود داشته‌اند. اما این موضوع برای همه یکسان نیست و نمی‌توان نتیجه کلی گرفت.
تعداد شریک جنسی نه هویت کسی را مشخص می‌کند و نه نشان‌دهنده کیفیت انتخاب‌های اوست. چیزی که واقعاً تعیین‌کننده است، زمینه‌های فرهنگی، باورهای فردی و تجربه‌های اجتماعی هر شخص است. مهم این است که هر فرد بتواند بر اساس میل و ارزش‌های درونی خودش تصمیم بگیرد، نه تحت فشار جامعه یا از ترس قضاوت دیگران.
بحث درباره این موضوع در جامعه ما هنوز تابو است. بنابراین تجربه‌ها و نظرات شما می‌تواند به شکل‌گیری گفت‌وگوی سالم و بدون قضاوت کمک کند. شما چه تجربه‌ای در اطراف خود دیده‌اید؟ جامعه چقدر روی تصمیم‌های شخصی افراد اثر می‌گذارد؟
کلمات کلیدی: روابط جنسی، شریک جنسی، هورمون
منابع:
What science says about body count?
Ramrakha, S., Paul, C., Bell, M. L., Dickson, N., Moffitt, T. E., & Caspi, A. (2013). The relationship between multiple sex partners and anxiety, depression, and substance dependence disorders: A cohort study. *Archives of Sexual Behavior
پشیمانی بعد از روابط یک شبه: واقعیت یا اغراق؟